Wanneer u ergens op de zandgronden, op heide of stuifzand in Nederland een leeuwerik ziet met een zéér korte staart, dan is dat vrijwel zeker een boomleeuwerik. Meestal zult u eerst de boomleeuwerik horen zingen voordat u hem ziet. Tijdens de zang zweeft hij in grote kringen boven zijn territorium. Aan het einde van de zang laat hij zich in een spiraalvlucht naar beneden glijden. De boomleeuwerik is een vogel die zich vooral ophoudt op de droge zandgronden en dan het liefst op heideterreinen met struiken en verspreid staande bomen.

Europese verspreiding

De boomleeuwerik komt bijna in geheel Europa voor, behalve in grote delen van Groot-Britannië en Scandinavië. In Zuid- en West-Europa is de boomleeuwerik een jaarvogel. In Oost-Europa trekken de boomleeuweriken in het najaar weg.

Biotoop

Bos, heide, stuifzanden, vennen

Voedsel-en broedbiotoop

De broedgebieden van de boomleeuwrik zijn te vinden op de hogere zandgronden (Utrechtse Heuvelrug, Veluwe en Oost- en Zuid- Nederland) en de duingebieden. De voorkeur gaat uit naar voedselarme en leemarme zandgronden, zoals langs stuifzanden, deels dichtgegroeide stuifzanden met vliegdennen, heideterreinen, schrale dennenbossen met kapvlakten, brede brandgangen of zandwegen, in zandige militaire oefenterreinen en in droge zandige duinheidegebieden.

Gedrag

Zit vaak opzichtig in bomen en struiken en op draden en maakt regelmatig zangvluchten. Zingt vaak vroeg in de ochtend en laat op de avond, soms ook als het al donker is.

Trekroute

Continentaal

Overwinteringsgebied

Zuidwest-Frankrijk en Spanje

Oorzaak afname/toename

De toename van de boomleeuweriken in de laatste kwarteeuw is voor een deel toe te schrijven aan het herkoloniseren van de leeg gevallen plekken uit de jaren vijftig en zestig. Ook werden grote storm- en brandvlaktes bezet. Verbetering van het heidebeheer heeft een verdere toename mogelijk gemaakt. Naast een landelijke toename is er een sterk afname te zien in onze duingebieden. De oorzaak hiervan ligt vooral bij de vergrassing.

Aantal en trend

Opvallend is de toename van de boomleeuwerik in de laatste 25 jaar, na een afname in de jaren vijftig en zestig. In vergelijking met de jaren zeventig is het aantal broedparen eind negentiger jaren vervijfvoudig tot 5000-6000 broedparen. Dit is opmerkelijk te noemen, omdat het broedareaal bijna niet is toegenomen.

» Terug naar het overzicht